آشنایی وتشریح برخی از مفاهیم مهم اجتماعی با توجه به کتب درسی متو

 

۱-رانت 2-پولشویی 3-جهانی شدن 4-فمینیسم

5-الیتیسم 6-الیگارشی

*****************************************

1-رانت خواری به معنای بهره مندی از هرنوع رفاه زیادی است که به قیمت کاهش رفاه دیگرافراد جامعه بدست می آید. بهرهمندی از رانت نمیتواند توسط هر فرد یاگروهی باشد بلکه عده ای خاص که با سرچشمه های ثروت وقدرت آشنایی وارتباط دارندوموجب تراکم ثروت در دست بخشی از مردم جامعه خواهد شد که منجر به فاصله های طبقاتی عظیم میشود.ورانت درآمدناشی ازاشتغال یا مالکیت است بدون آنکه مالک برای دریافت این درآمد کمکی به تولید در جامعه کرده باشد.بدین معنی که کسب آن حق تاثیری بر ظرفییت تولید اجتماعی واقتصادی جامعه ندارد. در مفهوم عامیانه رانت اقتصادی همان سود بادآورده است که کسب درآمد نه از طریق مشارکت عامل تولید در فعالیت تولیدی بلکه به واسطه ی داشتن قدرت سلب اختیار از دیگران امکان پذیر بوده است.وجود رانت در هر نظام اقتصادی اولا به معنای تخصیص غیر بهینه منابع وثانیا ناعادلانه بودن نظام اقتصادی است واذا مانع رشد و توسعه ی اقتصادی است.رانت در ساده ترین معنی سو استفاده از فرصت ها وامکانات جامعه است.رانت ثروت بادآورده وبه هر پرداختی گفته میشود که بیشتر از ارزش واقعی محصول یا خدمت باشد.به عبارتی رانت جویی عبارت از جستجو برای دست یافتن به این درآمد مازاد.

علل ایجاد رانت:1-کمیابی ذاتی عوامل تولید و کشش ناپذیری آن عوامل است.2-مداخله ی دولت در اقتصاد.3-شفافیت اطلاعات.

نحوه ی مبارزه با رانت:

مبارزه با رانت خواری به قاطعیت وبدون ملاحظه کاری سیاسی نیاز دارد.تقویت قانون گرایی و مهم تر از ان تقویت نظام کنترل واقتدار قضایی در خشکانیدن ریشه ها بسیار ضروری است.در غیر این صورت رانت اقتصادی باعث تضعیف انگیزه تولید وکاهش درآمد ها خواهد شد. وبا اشتغال افراد با استعداد به کسب رانت اقتصادی به پیشرفت ورشد فناوری آسیب میرساند.وبهره آوری پایین می یابد.رانت باعث میشود که ذهن های خلاق جامعه به دنبال سرمایه گذاری عادی و مولد نر فته وبیکاری زیاد میشود.

2-پولشویی: عبارت ازفعالیتهای غیرقانونی که در اثر آن عواید ودرآمدهای ناشی از اعمال خلاف قانون مشروعیت قانونی پیدا

  میکند.یعنی پولهای کثیف ناسی از اعمال خلاف و غیرقانونی به پولهای تمیز تبدیل گردیده ودر بدنه اقتصاد جامعه وارد میشود.دولتها بدلایل -رشدفعالیتهای زیرزمینی-اثرات منفی آن

در توزیع درآمددرسطح جامعه-کاهش تقاضای پول درجامعه بعلت رشد پولشویی-ونهایت فراروتاراج سرمایه به خارج کشور"با پولشویی مبارزه میکنند .همچنین عوارض منفی دیگرآن عبارتند از:آلوده شدن وبی ثباتی بازارهای مالی کشور -کاهش کنترل دولت بر سیاستهای اقتصادی-بی اعتمادی مردم به دولت وحکومت-ودرآخرکاهش درآمدهای دولت ونفوذ آلودگی وفساد درساختار حکومت

مراحل پولشویی برای رد گم کردن وانجام آن:1-جای گزاری یعنی قطع هر گونه ارتباط مستقیم بین پول وجرمی که پول ازآن منشا گرفته و تولید شده است.2-لایه گزاری یعنی مخفی کردن ردپول برای جلوگیری

از کشف آن.3-در هم آمیزی یعنی باز گرداندن پول به مجرم بصورتی که منشا آن قابل ردیابی نباشد وسالم وپاک بنظر آید

***************************************************

3-جهانی شدن:(Globalization)

این یک پدیده کم وبیش جدید است که زمان وخواستگاه تاریخی آن از

نیمه دوم قرن بیستم دربلوک غرب ریشه گرفته است.

در زبان انگلیسی جهانی شدن حاکی ازهمکاری های اقنصادی در حال رشدهمه کشورهای جهان ازطریق افزایش حجم مبادلات کالا و خدمات وتنوع آن وهمچنین جریان سرمایه های بین المللی وسهولت دردسترسی به آن درتمام مناطق دنیاست.(تعریف ارائه شده توسط صندوق بین المللی پول)

روند جهانی شدن به سهولت نقل وانتقال اطلاعات وتولیدات بین کشورها درسطح جهانی عنایت داشته واین امرنیز براساس از بین رفتن مرزها وافزایش میاتگین همگرایی بین جوامع وموسسه ها استوار است.بنابراین جهانی شدن بر ارتباط ویکی شدن وشایددرآینده به صورت ادغام کشورهای جهان بدون مرزودرنتیجه ازبین رفتن اندیشه مکان وزبان متبلور شود.

همه پدیده های سیاسی-مالی-انرزی-وبانکی مانند سازمان ملل متحد

اتحادیه پولی کشورهای اروپایی-سازمان اوپک وبانک جهانی درپروسه جهانی سازی نقش داشته اند

جهانی شدن بطورعمده از مفهوم اقتصادی برخورداراست واین وجه آن بر دیگر زمینه های سیاسی فرهنگی و علمی آن پیشی گرفته است.جهانی شدن اقتصاد یعنی تبدیل جهان به جهانی بدون مرزهای اقتصاذی ونظامهای اقتصادی در حال ادغام را نوید میدهد.امروزه جهانی شذن نتیجه شبکه ای ازتوافق وفعالیتهای تولیدی ومالی میان شرکتهای چند ملیتی وفراملیتی است بطوری که در ربع قرن آخر قرن بیستم تعداد این شرکتها از 7000موسسه به حدود38000موسسه بزرگ با 250000شرکت وابسته رسیده است که الگوهای مصرف وشیوه زندگی یکسانی را دربرابر جهان اشاعه میدهند بطوریکه بسیاری از اقتصادهاوفرهنگهای ملی دراتاقهای هیئت مدیره شرکتهای فراملیتی تعیین تکلیف میشود.

نظریات مختلف اندیشمندان جهان در باره مفهوم جهانی شدن:

1-هابرماس:کاهش تصمیم گیری وخودگردانی دولت ملی دراجرای جوهر دموکراسی.

2-گیدنز:مجموعه ای ازتبادلات در حوزه زندگی"عواطف وروابط انسانها با یکدیگر

3-کاستلز:سر برآوردن گونه ای جامعه شبکه ای درادامه حرکت سرمایه داری

4-گورباچف:شیوه غالب افزایش ثروت

5-پل سوئیزی:تداوم حرکت سرمایه داری6- جوزف استیگلیتز:تخفیف و

کم کردن احساس انزوا در کشورهای در حال توسعه با دراختیار گذاشتن دانش و سرمایه کشورهای مرکزی

7-فوکویاما:جهانی شدن همان آمریکایی شدن است اما امریکای دارای فرهنگ دهه های 50و60 قرن بیستم

مهم ترین مظاهر جهانی شدن از نظر دکتر عبدالله الحمادی :

1-تمرکز سرمایه داری" تولید"دانش فنی واموراجتماعی

2-احیای جامعه مدنی و حرکت در جهت رشد بهواسطه دانش فنی و

امور اجتماعی

3-تجدید ساختارتشکیلاتی حکومتی وبنیانهای جامعه مدنی از قبیل اتحادیه ها وسندیکاهای حرفه ای

*******

آنتونی گیدنز میگوید جهانی شدن ممکن است سکوی پرتاب باشد اما میتواندبه سقوط هم بینجامد یاموجب خلق فشارهای جدید برای استقلال محلی و منطقه ای گردد

-----------------------------

پی نوشت ها :جهانی سازی و مسائل آن.جوزف استیگلیتز--افسانه توسعه.ترجمهدکتر محمود عبدالله زاده -روزنامه ایران 24شهریور1381شماره2243و1905درشهریور1380

۴-فمینیسم:(Feminism)

مفهوم فمینیسم در ساده ترین شکل آن دلالت برمطالعه وتحقیق در باره ستم دیدگی زنان ودرک ارتقای آنان در تمام زمینه ها دارد واین مکتب عمیقا فعال وعملگرا است.ودفاع از حقوق زنان سنگ بنای فمینیسم است ودر واقع خواستار مساوات حقوق زن ومرددرهمه شئون اجتماعی است.

خواستگاه تاریخی فمینیسم:

بطور کلی خواستگاه اندیشه وکردار فمینیستی به چهارمقوله تقسیم پذیر است که سه مورد آن میگویند تاریخ فمینیسم از ابتدای آگاهی بشری آغاز میگردد.دومین دوره مربوط به قرن 15 وسومین دوره درقرن17 وبالاخره عامترین وصحیح ترین نقطه شروع فمینیسم اواخر قرن 18 بعداز انقلاب فرانسه است.

مهمترین حادثه دراعلام استقلال فمینیسم:

درمرحله انقلاب فرانسه انتشارکتاب (ولیستون کرافت)درسال1792میلادی بنام اثبات حقوق زن بود که برخی عقیده دارند این کتاب بمنزله اعلام استقلال این جنبش است.بعددرآغاز دهه1970بموازات مبارزه ضدبردگی در قرن19انتشار کتاب جنس دوم خانم سیمون دوبووار وکتاب( راز ورمز زنانه) بتی فریدن راهگشای این جریان شدند وکم کم علاقه شان به موضوعات فمینیستی بیشترمتوجه شد.

تعریف مختلف صاحبنظران واندیشمندان جهان از فمینیسم:

1-هر گروهی می کوشدتاموقعیت زنان یا ایده درباره زنان را تغییردهد(بانک)

2-کسب ارزش برابربامردان از لحاظ دارا بودن طبیعت مشترک بعنوان شخص آزاد.(چاروت)

3-فمینیسم انتقادی کلی ازروابط اجتماعی مربوط به سلطه جویی وپذیرش سلطه ویا مخالفت باهرگونه تبعیض اجتماعی شخصی یااقتصادی است که زنان بعلت جنسیت خود از آن رنج می برند(ریچارد رادکلیف)

4-جوهر فمینیسم عبارت است ازباز تعریف هویت زنان.(مانوئل کاستلز)

*****************************

پی نوشت ها:1-ایدئولوژی مدرن سیاسی"اندرو وینسنت"ترجمه مرتضی ثاقب

فر 2-متفکران بزرگ جامعه شناسی"(راب استیونز-ترجمه مهرداد میردامادی)